Анализата за потребите на жените и девојките од источниот регион е изработена во рамките на проектот „Преку женски активизам и иницијативи до родово инклузивни и одговорни општини“.
Здружението Гласен Текстилец од Штип, заедно со партнерите здружението ЕХО едукативно-хуманитарна организација од Штип
и Иницијатива на невработени интелектуалци од Виница, го спроведува проектот „Преку женски активизам и иницијативи до родово инклузивни и одговорни општини“, поддржан од Владата на Швајцарија преку програмата Цивика мобилитас. Проектот има за цел да ја подобри транспарентноста, отчетноста и инклузивноста на локалните власти, како и да поттикне активно учество на жените и девојките во креирањето на локалните политики.
Истражувањето се базира на теренска анкета спроведена со 545 жени и девојки од урбани, приградски и рурални средини во трите општини. За таа цел бешее користен структуриран прашалник кој ги опфати следниве области: родова еднаквост и општествени ставови, учество во креирање локални политики, родово одговорни буџети, комунални дејности, урбанизам, заштита на животната средина, образование, здравство, култура, спорт, рекреација и социјална заштита. Анкетарките бea обучени за спроведување на истражувањето, а податоците по неговото завршување беа обработени квантитативно и квалитативно. Врз основа на добиените резултати, изготвени се заклучоци и препораки за секоја од опфатените општини.
Резултатите од анализата укажуваат дека, иако во локалните заедници постои формално призната важност на родовата еднаквост, во пракса таа сè уште не е интегрирана во креирањето на јавните политики и буџетските приоритети. Повеќе од половината од анкетираните жени сметаат дека општеството е понаклонето кон мажите, а над 60% никогаш не учествувале во јавни дебати, форуми или консултации организирани од општините. Голем дел од жените немаат информации за тоа како се креира локалниот буџет, ниту што значи поимот родово одговорен буџет. Само 10% од анкетираните веруваат дека нивното мислење би било земено предвид доколку учествуваат во буџетскиот процес, што укажува на ниско ниво на доверба во институциите и на потреба од системска промена во начинот на комуникација меѓу граѓаните и локалните власти.
Во областа на комуналните дејности, жените го истакнуваат недостатокот на улично осветлување, неуредените јавни простори и слабото одржување на јавната чистота како главни приоритети што влијаат на нивната безбедност и квалитетот на живот. Во урбанизмот, акцентот е ставен на потребата од транспарентно распределување на средствата за инфраструктура, уредување на јавните површини и подобра координација меѓу општината и граѓанките во процесите на планирање. Во областа на животната средина, испитаничките бараат посилен инспекциски надзор, подобра едукација на граѓаните и мерки за намалување на загадувањето.
Во образованието, приоритетите се насочени кон следење на состојбите во основните и средните училишта, воведување инспекциски надзор и создавање ученички домови за да се подобри пристапот на младите девојки до образование. Во здравството, највисоко е рангирана потребата од унапредување на женското здравје, сексуалното и репродуктивното образование и поголема достапност на превентивни програми. Во областа на културата, жените покажуваат интерес за локални културни настани, зачувување на традициите и поддршка на културното творештво. Спортот и рекреацијата се исто така важни, особено во делот на создавање повеќе простори и програми за масовен спорт и физичка активност на жените.
Податоците покажуваат дека економската активност на жените е релативно висока, но и понатаму постојат родови разлики во платите, можностите за напредување и пристапот до претприемништво. Поголемиот дел од испитаничките изјавиле дека немаат можност за активно учество во процесите на донесување одлуки во локалната самоуправа, а најчесто се информираат преку неформални канали – други луѓе или социјалните мрежи. Оваа состојба укажува на потреба од воспоставување структурирани, институционализирани механизми за вклучување на жените во јавниот живот и креирањето политики.
Заклучоците на анализата потврдуваат дека недоволната родова сензитивност во локалните буџети и планови води до репродуцирање на постојните нееднаквости. Жените се најпогодени од проблемите во комуналните услуги, социјалната заштита, инфраструктурата и пристапот до здравствени услуги. Се препорачува општините систематски да собираат и обработуваат родово раздвоени податоци, да ги вклучат жените во изработката на буџетите и да развиваат програми насочени кон подобрување на квалитетот на животот на жените и девојките во заедницата.
Во делот на препораките, анализата сугерира воспоставување редовна годишна проценка на потребите на жените и девојките, изработка на родово одговорни буџети и создавање стратегии за локално женско лидерство и активизам. Потребно е да се поддржат локалните женски организации, да се воспостават консултативни тела во рамките на општините и да се обезбеди континуирана едукација и информирање на граѓанките за нивните права и можности за учество.
Анализата заклучува дека само преку активно вклучување на жените и девојките во процесите на одлучување и преку интегрирање на родовата перспектива во сите аспекти на локалното управување може да се постигне вистинска промена кон поинклузивни, транспарентни и одговорни општини. Процесот на градење родово правично општество бара трајна соработка меѓу локалните власти, граѓанските организации и заедницата, како и континуирана политичка волја и институционална поддршка за родова еднаквост.
За изработка на анализата беа ангажирани Игор Јадровски и Гордана Несторовска, експерти со долгогодишно искуство во областа на родово одговорно буџетирање.
Анализата е дел од проектот „Преку женски активизам и иницијативи до родово инклузивни и одговорни општини“, поддржан од Цивика Мобилитас. Цивика мобилитас е проект на Владата на Швајцарија за поддршка на граѓанското општество во Северна Македонија, која ја спроведуваат Македонскиот центар за меѓународна соработка (МЦМС), НИРАС од Данска и ФЦГ од Шведска. Целта на програмата е општествените промени во Северна Македонија кои се водени од силен граѓански сектор, од активни граѓани и добра соработка со властите, што резултира со проширен граѓански простор, поодржливи граѓански организации и потранспарентно, отчетно и општествено инклузивно владеење на централно и локално ниво.
Ставовите изразени во оваа Анализа се единствена одговорност на авторите и на ниту еден начин не може да се смета дека ги одразуваат гледиштата на Владата на Швајцарија, Цивика мобилитас или организациите што ја спроведуваат.
